Gonartroza – czym jest i jak leczyć?

Gonartroza jest postępującą chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, która powoduje szereg uporczywych objawów, a nieleczona może skutkować nawet niepełnosprawnością. Dolegliwość ta dotyczy przede wszystkim osób w podeszłym wieku, a wzrost zachorowalności na nią zauważyć można już u osób po 50. roku życia. Zmiany zwyrodnieniowe zazwyczaj występują w obrębie przedniej lub przyśrodkowej części stawu i w miarę rozwoju choroby coraz bardziej narastają. Odpowiednio dobrane leczenie jest w stanie zahamować proces zwyrodnieniowy i umożliwić pacjentom z gonartrozą normalne funkcjonowanie przez długie lata. Jakie są objawy gonartrozy i jak wygląda leczenie zwyrodnienia stawu kolanowego? Sprawdź!

Czym jest gonartroza?

Gonartroza to inaczej choroba zwyrodnieniowa obejmująca staw kolanowy, polegająca na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek go tworzących. Jest jedną z najczęstszych postaci choroby zwyrodnieniowej układu ruchu. Możliwa jest zarówno pierwotna obustronna gonartroza, jak i jednostronna gonartroza. Choroba cechuje się degeneracją chrząstki stawowej i uszkodzeniem błony maziowej. Dodatkowo charakterystyczna dla niej jest obecność zwiększonej ilości płynu wewnątrz stawu [1,2].

Rodzaje gonartrozy

Ze względu na umiejscowienie zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej i zwężenia szpary stawowej wyróżnić można trzy postaci choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego [1]:

przyśrodkową – najczęstsza, współistnieje ze szpotawością kolan,
boczną – rzadka, współistnieje z koślawością kolan,
rzepkowo-udową – tzw. konflikt rzepkowo-udowy.

Stosuje się także podział na gonartrozę pierwotną (idiopatyczną) i wtórną (pourazową).

Gonartroza – przyczyny zwyrodnienia

W przypadku pierwotnej gonartrozy zwykle trudno jest jednoznacznie wskazać przyczynę jej występowania. Podejrzewa się, że do jej rozwoju prowadzą predyspozycje genetyczne. Z kolei możliwe przyczyny gonartrozy wtórnej można podzielić na [1]:

urazy stawu kolanowego – ostre i przewlekłe (w tym mikrourazy),
wady wrodzone i rozwojowe – np. wrodzona dysplazja stawu biodrowego, kolana koślawe lub szpotawe, różnica w długości kończyn dolnych, dysplazje kostno-stawowe, zniekształcenia,
endokrynologiczne,
metaboliczne,
choroby z odkładania soli wapnia,
neurodystrofie kości i stawów.

Do czynników ryzyka zalicza się m.in. płeć żeńską, starszy wiek, a także nadwagę i otyłość.

Objawy zwyrodnienia stawu kolanowego

Gonartroza kolana powoduje przede wszystkim dolegliwości bólowe, które odczuwane są w stawie i górnej części podudzia. Objawy te nasilają się podczas aktywności fizycznej, a także podczas chodzenia, przy czym bardziej kłopotliwe jest zwykle schodzenie ze schodów niż wchodzenie na nie [1].

Pozostałe najczęściej występujące objawy gonartrozy to [1]:

trzaski i zgrzyty spowodowane ocieraniem się o siebie powierzchni stawowych,
niestabilność więzadeł,
ograniczenie ruchomości stawu kolanowego,
zaburzona oś kończyny,
poszerzone obrysy kostne stawu,
bolesność uciskowa,
podkurcz kolana.

Gonartroza – diagnostyka

Objawy zwyrodnienia stawu kolanowego są na tyle charakterystyczne, że lekarz może postawić wstępne rozpoznanie na podstawie samego wywiadu i badania przedmiotowego. Muszą być jednak spełnione ku temu 3 warunki [3]:

wiek powyżej 45 lat,
występowanie sztywności porannej w stawie trwającej do 30 minut,
odczuwanie bólu stawów związanego z aktywnością ruchową.

Dla potwierdzenia diagnozy zwykle wykonuje się dodatkowo RTG, a także USG, tomografię komputerową (TK) i rezonans magnetyczny (MRI).

Jak wygląda leczenie gonartrozy?

Zwyrodnienie kolana leczy się objawowo. Stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które zmniejszają przykre objawy i łagodzą stan zapalny. Dobre rezultaty daje rehabilitacja, terapia manualna i odpowiednio dobrane zabiegi z zakresu fizjoterapii. Choremu zaleca się specjalne ćwiczenia na zwyrodnienie do domu, które powinien regularnie wykonywać. Jeśli zmaga się on z nadwagą lub otyłością, wskazana jest dla niego także zmiana diety na zdrowszą, aby pozbyć się nadprogramowych kilogramów przyczyniających się do nadmiernego obciążenia kolan. Leczenie operacyjne przy gonartrozie przeprowadza się w ostateczności, gdy pozostałe sposoby leczenia nie dają oczekiwanych rezultatów [2].

Bibliografia:

Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna, Interna, 202
Klimiuk P., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, podyplomie.pl, Reumatologia, 201
Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów — aktualne standardy leczenia, Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 2, 52–57.